Το Κεφαλονίτικο μέλι

Μερικές πληροφορίες για το Κεφαλονίτικο μέλι όπως τις βρήκαμε σε άρθρο του Επιμελητηρίου Κεφαλονιάς και Ιθάκης:


1. ΕΚΚΙΝΗΣΗ                         

 

«Η μελισσοκομία δεν είναι δουλειά!.. «Είναι μεράκι και αγάπη!»,  λέει και ξαναλέει ο Πρόεδρος των μελισσοκόμων της Κεφαλονιάς και  πιστοποιημένος παραγωγός βιολογικού μελιού κ. Θ. Αθανασάκης. Και σε μας τους άσχετους, τους αμύητους, ανοίγει ένα «παραθυράκι κατανόησης», καθώς, σχεδόν ευτυχισμένος, μας περιγράφει  -Πέμπτη βράδυ- πώς πέρασε όλη του τη μέρα στο μελίσσι του, για να καταλήξει (περιχαρής) ότι αμέσως μετά την συνάντησή μας και μέχρι τις πέντε  το πρωί θα ασχοληθεί με τις μετακινήσεις των κυψελών του! Προηγουμένως, ο  κ. Αθανασάκης, ικανοποιώντας το αίτημά μας, μας είπε δυο λόγια για το αγαπημένο του έντομο και τον «κύκλο του μελιού».

Η μικροκοινωνία των μελισσών, έχει τη βασίλισσά της που κάποιος κηφήνας την γονιμοποιεί κάποια μέρα της Άνοιξης. Η μέλισσα, όταν γεννιέται, καθαρίζει τις πρώτες τέσσαρις ή πέντε μέρες το κελί της. Τις επόμενες δέκα μέρες γίνεται τροφός και στην συνέχεια οι αδένες της μετατρέπονται σε κεντρί  και γίνεται φύλακας και αργότερα, συλλέκτης γύρης, μελιού και νερού.

Το θαυμαστό έντομο που ονομάζουμε μέλισσα είναι μια «κοινωνία οσμών». Μια μέλισσα μυρίζει χίλιες φορές καλύτερα από έναν σκύλο! ( Και γι αυτό δεν πρέπει ο μελισσοκόμος να επιτρέπει να εισβάλουν στην κυψέλη, ξένες προς το μελίσσι μυρουδιές!).Η μέλισσα τρέφεται με γύρη και νέκταρ. Την γύρη τη συλλέγει, την εμπλουτίζει με ένζυμα και την αποθηκεύει: είναι οι πρωτεΐνες της. Το μέλι, το δημιουργεί είτε συλλέγοντας από τα μελιτώματα ( είναι σακχαρώδεις χυμοί του φλοιού δέντρων), είτε από το νέκταρ των λουλουδιών και είναι οι υδατάνθρακές της. Τα μελιτώματα ή το νέκταρ τα επεξεργάζεται κατ' αρχάς στο στομάχι της και ακολούθως, όταν εισέλθει στην κυψέλη τα προσφέρει στις μέλισσες που βρίσκονται εκεί, οι οποίες αφού εμπλουτίσουν  το προϊόν με ένζυμα και μειώσουν την υγρασία, το παραδίδουν σε άλλες. Αυτή η «σκυταλοδρομία» συνεχίζεται μέχρι να ολοκληρωθούν οι ζυμώσεις και η υγρασία στο νέκταρ περιορισθεί στο 17-21%.

Οι μέλισσες, λοιπόν, όσο βρίσκουν παράγουν μέλι και αποθηκεύουν γύρη. Παράγουν, επίσης, βασιλικό πολτό -που είναι η τροφή της βασίλισσας- προπόλη και κερί.

Η συνεισφορά τους, φυσικά, στην επικονίαση χιλιάδων φυτών είναι ανυπολόγιστης αξίας!

Οι μέλισσες επηρεάζονται πολύ από το περιβάλλον, στο οποίο, όμως, προσαρμόζονται πολύ γρήγορα. Η ξηρασία ή η γειτνίαση με τις σφήκες επηρεάζουν αρνητικά, αλλά η ανθρώπινη πρακτική αποτελεί τον κυριότερο εχθρό τους! ( Στην ανθρώπινη πρακτική θα πρέπει να συγκαταλεχθούν η εντατική καλλιέργεια, οι εκχερσώσεις, οι πυρκαγιές, η πρακτική των αντιβιοτικών, των εντομοκτόνων, των φαρμάκων και η εύκολη καταφυγή στις διασταυρώσεις και τα συνεχή «μπολιάσματα» που αρρωσταίνουν και σκοτώνουν τα μελίσσια!)

«Δεν θα χρειαζόταν καμιά διαφοροποίηση συμβατικής και βιολογικής μελισσοκομίας», σημείωσε ο κ. Αθανασάκης, « αν ο μελισσοκόμος ήταν συνετός ως προς την χρήση των φαρμάκων και δεν τοποθετούσε τις κυψέλες του σε υποβαθμισμένες περιβαλλοντικά περιοχές!».

2. Ο ΚΕΦΑΛΟΝΙΤΙΚΟΣ «ΚΥΚΛΟΣ» ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ  Έχουμε την Ασιατική, την Αφρικανική και την Ευρωπαϊκή μέλισσα. Η κεφαλονίτικη μέλισσα -που ανήκει στο υποείδος Καρνιολική της Ευρωπαϊκής- δεν υπάρχει πια στην Κεφαλονιά! Η αιτία της εξαφάνισής της θα πρέπει να αναζητηθεί στην εισαγωγή μελισσών που επιχείρησαν κατά καιρούς οι μελισσοβοσκοί προσπαθώντας για υψηλότερες αποδόσεις.

Ο κύκλος της παραγωγής μελιού στην Κεφαλονιά περιλαμβάνει δυο δύσκολες περιόδους. Η πρώτη συναντάται στα τέλη Μαΐου και μέχρι να «ξεκινήσει» τον Ιούνιο το θυμάρι - και τα αγριοβότανα, η λεβάντα, η ρίγανη. Αυτό το χρονικό διάστημα των δεκαπέντε ημερών είναι, μάλιστα, ιδιαίτερα δύσκολο όταν λείπει το (εξαιρετικό) μελίτωμα της ελάτης του Αίνου -το οποίο εμφανίζεται με συχνότητα μια φορά κάθε πέντε χρόνια. Το θυμάρι και τα λοιπά, στο νησί μας «κρατάνε» μέχρι τις αρχές Αυγούστου και κατόπιν εμφανίζεται πάλι ένα «κενό», το οποίο δεν προβληματίζει αν έχουμε αυγουστιάτικες βροχές που φέρνουν ανθοφορία στα ρείκια και τις κουμαριές. Ο μελισσοβοσκός αν θέλει να «τρυγήσει» χωρίς να χάσει το μελίσσι του και χωρίς να καταφύγει ασύστολα στη ζάχαρη, θα πρέπει να μετακινεί τις κυψέλες του. Το φθινόπωρο, πάντως και ο χειμώνας( μέχρι τα μέσα Γενάρη) δεν είναι δύσκολες περίοδοι  για τους μελισσοκόμους -αρκεί να αφήνουν στις κυψέλες αρκετό φθινοπωρινό μέλι για να τρέφονται οι μέλισσες. Από τα μέσα Γενάρη ξεκινάει η ανθοφορία της αμυγδαλιάς και το σπερδούκλι. Μέχρι τα τέλη Μαρτίου, όμως, το μέλι της κυψέλης λιγοστεύει αντί να αυξάνεται λόγω των μεγάλων απαιτήσεων για την εκτροφή του γόνου. Από τις αρχές Απρίλη, τέλος, μέχρι τα μέσα Μάη, τα μελίσσια ζουν τον ανοιξιάτικο παράδεισο των διάφορων ανθοφοριών.

Το φημισμένο, λοιπόν, θυμαρίσιο κεφαλονίτικο μέλι παράγεται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο.

3. ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΤΙΚΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

Α. Η κεφαλονίτικη παραγωγή μελιού είναι διαχρονικά σταθερή και προσεγγίζει τους 70 τόνους ετησίως. Η τιμή του μελιού, σήμερα, δεν είναι κατώτερη των 15 Ευρώ το κιλό.

Β. Κάθε  «κεφαλονίτικη κυψέλη» δίνει 6-10 κιλά μέλι το χρόνο. Αυτή η χαμηλή απόδοση οφείλεται, κυρίως, στο ότι η Κεφαλονιά έχει από όλα τα φυτά, αλλά από λίγο!  Αυτή η ποικιλία, βέβαια, δίνει τη δυνατότητα στους παραγωγούς να μην καταφεύγουν στη ζάχαρη και να μην υποβαθμίζουν έτσι τα μελίσσια τους. Παράγεται, επίσης, γύρη, βασιλικός πολτός

Γ. Το 5-7% των παραγωγών έχουν πάνω από 150 μελίσσια.. Το 20-30% έχουν από 100-150, το 50% έχουν από 50-100 και οι υπόλοιποι έχουν κάτω από 50 μελίσσια. Η εκτίμηση του κ. Αθανασάκη είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των  παραγωγών που έχουν από 50-150 κυψέλες  έχουν αρχίσει να μεταστρέφονται υπέρ των απόψεων της βιολογικής γεωργίας.

Δ. Οι κυψέλες είναι, σχεδόν στο σύνολό τους, Ευρωπαϊκού τύπου. Η αγορά μιας παραγωγικής κυψέλης κοστίζει στον μελισσοκόμο περίπου 120 Ευρώ.  

 

4. Ο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΩΝ…

…δημιουργήθηκε την περίοδο…των Βαλκανικών πολέμων (1912-13) από επιφανείς Κεφαλονίτες, δεν «κατέπεσε» από τον σεισμό του 1953 και συνέχισε απρόσκοπτα την λειτουργία του μέχρι τα τέλη του 1980. Έκτοτε -και μέχρι τον περασμένο Οκτώβριο, όπου έγινε Γ.Σ. και εκλέχτηκε το νέο Δ.Σ.- ο Συνεταιρισμός υπολειτουργούσε. Από την πρόσφατη, λοιπόν, εκλογική συνέλευση εκλέχτηκαν εκτός από τον κ.. Αθανασάκη, οι κ.κ. Μεσάρης Σ. (Αντιπρόρεδρος),  Σπαθώνης Π. (ταμίας), Γασπαρινάτος Δ. (μέλος) και η κ. Ε. Βολτέρα-Ταραζή (Γραμματέας).

«Είμαστε μια ομάδα από νεώτερους παραγωγούς»,  μας εξομολογήθηκε ο κ. Αθανασάκης,  «που φιλοδοξούμε να "αναστήσουμε" τον Συνεταιρισμό, έχουμε ιδέες και δάθεση και καλούμε τους μελισσοκόμους να μας πλαισιώσουν!»        

Η πρώτη προτεραιότητα του νέου Δ.Σ. είναι η δημιουργία ενός λειτουργικού Μητρώου όλων των παραγωγών στον Νομό. Οι μελισσοκόμοι υπολογίζεται ότι είναι πάνω από 300 άτομα, ουδείς, όμως, αυτή τη στιγμή γνωρίζει πόσοι ακριβώς είναι, ούτε υπάρχουν τα απαραίτητα στοιχεία επικοινωνίας. Είναι βέβαιο, φυσικά, ότι ελάχιστοι απασχολούνται με την μελισσοκομία έχοντάς την ως μοναδική απασχόληση. Για την τεράστια πλειοψηφία των απασχολουμένων, η μελισσοκομία, παρέχει ένα πολύ καλό συμπληρωματικό εισόδημα.

Οι στόχοι του Συνεταιρισμού είναι η προστασία του κεφαλονίτικου μελιού και η εξυπηρέτηση των μελισσοκόμων.

Όσον αφορά το πρώτο,  ειπώθηκε από τον κ. Αθανασάκη ότι κυκλοφορεί μέλι... που δεν είναι μέλι, αλλά και μέλι που προβάλλεται ως κεφαλονίτικο, δίχως να είναι τέτοιο!

Συμβαίνει συχνά η μελάσα και οι ισογλυκόζες να πουλιούνται ως μέλι και να εξαπατάται ο απλός καταναλωτής -ο οποίος μπορεί να αμυνθεί,  είτε καταφεύγοντας απευθείας στον παραγωγό, είτε εμπιστευόμενος στο ράφι των σούπερ μάρκετ τις μεγάλες Εταιρείες!

Συμβαίνει, επίσης, συχνά, κάποιοι επιτήδειοι να εκμεταλλεύονται τη φήμη του κεφαλονίτικου μελιού και να πουλάνε με … 3 Ευρώ, μέλι από την  Βουλγαρία ή την Κίνα, μέλι, δηλαδή, κατώτερης ποιότητας, ως μέλι Κεφαλονιάς! Η διαφαινόμενη δυσφήμιση του δικού μας μελιού, εξ' αιτίας αυτών των αισχροκερδών πρακτικών, καθιστά το πρόβλημα ιδιαίτερα σοβαρό!

Απώτερος στόχος, κατά συνέπεια, του Συνεταιρισμού είναι να αναγνωριστεί το κεφαλονίτικο μέλι ως Π.Ο.Π. ή Π.Γ.Ε.( Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης) και ο Συνεταιρισμός να εφοδιάζει στη συνέχεια με τη σχετική ετικέτα ( π.χ. Π.Γ.Ε.) το συσκευασμένο προϊόν του παραγωγού, ώστε να διασφαλίζεται και το προϊόν και ο καταναλωτής. Προϋποτίθεται, φυσικά, ότι αυτό το «ταυτοποιημένο μέλι» δεν θα έχει άλλες γλυκαντικές ουσίες, δεν θα περιέχει αντιβιοτικά και εντομοκτόνα, θα είναι ανόθευτο…

Ο κ.  Αθανασάκης μας διευκρίνισε πως, αν και επιθυμητό, δεν είναι απαραίτητο ο Συνεταιρισμός και μόνο να αναλάβει την τυποποίηση-συσκευασία, την οποία μπορεί να πραγματοποιήσουν και ομάδες παραγωγών ή ο κάθε παραγωγός ξεχωριστά.

«Πρώτα-πρώτα, όμως, εμείς οι παραγωγοί πρέπει να βρεθούμε, να κάνουμε Γενική Συνέλευση, να συμφωνήσουμε σε κάποια πράγματα!», μας είπε χαμογελώντας ο κ.  Αθανασάκης.

Ο Πρόεδρος του Συνεταιρισμού μας ενημέρωσε, τέλος, ότι ο Φορέας έχει κάνει αίτηση ένταξης στο Πρόγραμμα για εμπλουτισμό της μελισσοκομικής χλωρίδας, «τρέχει» το Πρόγραμμα αντικατάστασης κυψελών και θα καταθέσει αίτηση στο Πρόγραμμα χρηματοδότησης  εξοπλισμού μελισσοκομικών οργανώσεων.

(Σημειωτέον ότι δεν καταβάλλεται εξισωτική αποζημίωση στους μελισσοκόμους και ότι το βιολογικό μέλι δεν επιδοτείται!).

Τα γραφεία του Συνεταιρισμού βρίσκονται στην Ε.Α.Σ. στα Λυκιαρδοπουλάτα Αργοστολίου και είναι ανοικτά τις πρωινές ώρες, μέχρι τις 12 π.μ.

 Υ.Γ.«Επί του πιεστηρίου»: Είναι πολύ πιθανό, ο Δήμος Αργοστολίου, να προσφέρει «χώρο» στον Συνεταιρισμό, στη νέα Δημοτική Αγορά για την πώληση προϊόντων κεφαλονίτικης μελισσοκομίας- με την εγγύηση, φυσικά, του Φορέα των παραγωγών!

ΕΕΚΙ